Milliy baletimizning afsonaviy qaxramoni

Dunyo yaralgandan buyon bu olamda ko’plab buyuk insonlar tug’uldi. Ular o’zlarining betakror istedodlari bilan insoniyatni lol qilib qo’ydi. Mana shunday istdod sohiblaridan biri, o’zbek elining farzandi, milliy baletimizda afsonaviy qaxramonga aylanib ulgurgan ijodkor Bernora Qoreyvadir.    

 Bu ijodkor haqida qancha ko’p gapirasak shuncha kam. Negaki juda ko’p yillardan beri Bernora Qoreyva  balet san’atida ijod qilib kelmoqda.

Bernora Qoreyva 1955 йилдан ўз мехнат фаолиятини  Алишер Навоий номидаги Опера ва баlет академик Катта театрида  бошлаb u yerda ko’pgina milliy va mumtoz baletlarda bosh rollarni  моҳирона ижро этди.

Shunday rollardan  biri bu Mehri qiyofasidir. A.Navoiyning “Sabbayi sayyor” asari asosida Lola Oqilova tomonidan sahnalashtirilgan “Suxayl va Mehri” baleti o’zbek balet sanatida o’chmas iz qoldirdi. Asarda Bernora Qoreyva Mehri rolida, xaqiqiy oshiq qiyofasini gavdalantirdi. Bu rol boshqa rollardan o’zining milliyligi, yaniy ijro jarayonida o’zbek milliy xoreografiya elimentlaridan mohirona foydalanilganligi bilan ajralib turardi. Baletda Mehri qiyofasi o’zining go’zalligi, bajarilayotgan har bir harakatning nozik va aniq hamda yoqimliy ekani bilan boshqa asarlardan mutlaqo farq qiladi. Bu asar orqali Bernora Qoreyvani xaqiqiy iboli, xayoli, vafodor o’zbek qizi timsolida ko’ramiz.

Shunday rollardan yana biri buyuk ro’s adibi Lev Talistoy asari asosdida sahnalashtirilgan  “Анна Каренина” балетиda Anna rolidir.

Бernora Қориева Анна ролини ижро етар экан o’z erki uchun qattiyat bilan harakat qilganligi, sevgisini mardonovor ximoya qilgani, shu bilan bir qatorda onalik mexrini qanchalik buyuk ekanini hamda asar so’ngida sevgisi uchun qurbon bo’lishdek mashaqqatliy ishni bajarish mumkun ekanini ochib bergan. Bernora Qoreyva Anna rolida doimo ikki o’t orasida yongan ayol rolini moxorat bilan ijro etib beradi. Bir yonda sevgisi, yana bir tomonda farzandi uchun talpnib ayovsiz xayot azoblarida toplanadi. Ayniqsa xissiz er oldida bir umur azobda yashash ayol zoti uchun qanchalik mushkul ekanini betakror raqs harakatlari orqali namoyish etadi. Bunday ko’rinish nafaqat yevropada balki XIX asrning oxri va XX asrning boshlarida bizning o’lkada ham ro’y bergani. Zulumkor erlar dastidan bir umur o’zbek ayollarining erki to’sib turilgani, Anna rolidagi dard bilan o’sha davr o’zbek ayolining dardi bir xil ekanini ko’rishimiz mumkun. Bunday mashaqqatliy obrazni Bernora Qoreyva  maromiga yetkazib ijro etib berdi.

Bernora Qoreyvaning har bir ijro etgan rollarida o’zgacha xusun va maftunkorlik hamda inson qalbiga yetib bora oladigan dard bor.

Men bugun san’atga ko’p qoyil qolib,

San’at soxibiga aytdim tasanno.

Yurgim olovun bir dam yondirib,

O’chirib qo’ydiku bu sohib ammo.

 

Sahnani tebratib, larzaga solib,

Ko’rsatdi san’atin ijodini u.

Bundan ortiq talant bo’lmasa kerak,

San’atning soxibi degan inson shu.

 

Ey o’zin san’atning ustini bilgan,

San’at sohiblari san’atkorchalar.

Ko’ring asil san’at asil ijodni,

Saxnani qopladi yurak parchalar.

 

Siz ey san’atkoru, ey raqqosalar,

San’at qurbonidan o’rnak olingiz.

Birgina iltimos sizlardan shu dam,

Sahnada yurakka quloq solingiz.

 

Bernora Qoreyva xali xanuz ijod qilishdan to’xtagani yo’q, aksincha  bir qator raqs san’atiga qiziquvchi yoshlarga ta’lim berib, ularga milliy raqs va mumtoz raqs sirlarini puxta o’rgatib kelmoqda.

                                                                         

Nurbek G’ofurov   (+998 90 920 49 78)